چند روز قبل در حال پیاده روی در کوچه های نزدیک خانه ام بودم که پارچه های سیاه روی دیوار یکی از خانه ها مرا جذب خود کرد و نا خوداگاه به مطالعه ان ها پرداختم و با پرس وجو از کودکی در همان حوالی متوجه شدم که دختری 17 ساله فوت کرده است.
فردای ان روز از نقل قول اطرافیان متوجه شدم که این دختر در اثر سقط جنین فوت کرده, نمی دانم چه جرقه ی در ذهنم زد که بی تامل به جمله معروف ریک هاروارد پروفسور دانشگاه میامی افتادم که پیرامون سقط جنین چنین می گفت:
کودکی نخواسته می اید و ناخواسته می رود و هیچ چیز از این جهان را نمی بینید و مادری که خود را گناهکار می داند دست به گناهی بزرگتر می زند.
این مطلب مرا وا داشت تا نگاهی به اندک کتاب های پزشکی ام بزنم و در ادامه ان در دنیایه مجازی به جست و جو بپردازم که نتیجه همه ان ها چنین است که در زیر اورده شده است. در جهان امروز و از دید زن روشنفکر امروز سقط جنین امری عادیست چرا که در جهانی زن بارها این مساله عنوان شده و در تظاهرات ها به ان پرداخته شده است که"سقط جنین باید مجاز شود" در بسیاری از کشورهای جهان سقط جنین غیر مجاز است و فقط در مراکز بهداشتی - پزشکی غیر مجاز این مساله اجرا می شود اما در ایران با دلیل عقب ماندگی های فرهنگی و فتواهای نادانسته ی برخی از کاسه های داغ تر از آش عمق فاجعه بسیار هولناک تر از دیگر نقاط جهان است.
منبع موثقی وجود ندارد تا از این عمل غیر اخلاقی آماری بدهد اما همین کافیست تا بدانیم محققین و دانشمندان بزرگ جهان از جمله ویتو لورا (دانشمند ایتالیایی) دنی یل کورکوویچ (دانشمند کروات) فرانک پیزنسو(دانشمند امریکایی) و خیلی از دیگر دانشمندان و سر در کاران این نکته را عنوان کرده اند که:
از هر ده دختر زیر 18 سال که سقط جنین می کنند یک نفر می میرد
این در حالیت که اکثر متقاضیان سقط جنین در ایران زیر بیست سال هستند چرا که موارد بهداشتی در حین ارتباط جنسی رعایت نمی شود و بسیاری هم که جلوگیری نمی کنند موجب باردار شدن دختر می شود و دختر بی گناه که از ترس خانواده و افکار پوچی که بلافاصله به فکر سنگ سار و سر به نیست کردن دختر می افتن از عنوان مساله خودداری می کند تا این که بچه ی بی گناه رشد می کند و زمانی که فیزیک دختر نشان دهنده ی حاملگی ان است نا چار به فکر نابودی جنین می افتد که باز هم از ترس خانواده و همان افکار و فرهنگ های عقب افتاده دخر به سوی مراگز و زیر زمین های غیر مجاز می رود.
گرچه سقط جنین در اکثر ادیان بزرگ عملی نامشروع قلمداد می‌شود و کلیسای کاتولیک، همچنان که اغلب علمای مسلمان و یهودی از مخالفان سرسخت آن هستند, هر روز بر تعداد کشورهایی که قوانین سهل‌تری برای انجام این عمل وضع می‌کنند افزوده می‌شود. در اغلب کشورهای اروپایی که مسیر قانونگذاری از مجرایی عرفی و مدنی می‌گذرد سقط جنین با اندکی تفاوت مجاز اعلام شده است. در کشورهایی نیز که سقط جنین هنوز به طور کامل قانونی اعلام نشده چنان شرایطی فراهم شده که پایان دادن به بارداری ناخواسته به ندرت سلامت مادران را به خطر می‌اندازد. قوانین در میان کشورهای اروپایی بر سر زمان مجاز برای سقط جنین اختلاف دارند و این مدت در قوانین مربوط از ده هفته (فرانسه) نا ۲۴ هفته (هلند) متغیر است. آمار سازمان بهداشت جهانی خبر از ۲۱۰ میلیون بارداری در سال میدهد که نزدیک به ۵۰ میلیون آن به سقط جنین منجر می‌شود. ظاهرا ۲۰ میلیون از این سقط‌ها غیرقانونی و اغلب در شرایطی غیر بهداشتی انجام می‌شود. سهم کشورهای توسعه نیافته از این سقط های غیر بهداشتی ۹۵ درصد است. برخی معتقدند ۳۰ درصد از سقط هایی که در ایران انجام می‌شود غیرقانونی است که در موارد بسیاری به مرگ مادران می‌انجامد. این معضل بر مسولان نیز پوشیده نیست.
جهانبخش امینی، عضو کمیسیون بهداشتی مجلس معتقد است «انجام سقط جنین غیر قانونی در مراکز غیر تخصصی و غیر بهداشتی موجب بروزعوارضی نظیر باقی ماندن جفت در بدن و خونریزی مکرر، عفونت شدید، بی‌حالی، افت فشار خون، انتقال هپاتیت و ایدز به مادران می‌شود که در برخی موارد منجر به مرگ آنان خواهد شد.»
این اطلاعات حکایت از آن دارد که سالانه صدها زن جوان جان خود را بر اثر سقط جنین در شرایط غیر بهداشتی از دست می‌دهند. در ایران سقط جنینی قانونی است که وجودش سلامت مادر را به خطر بیندازد یا به تولد نوزادی معلول بینجامد. در حالی که تقریبا همه‌ی صاحب‌نظران بر این اعتقادند که مهمترین دلیل سقط جنین بارداری ناخواسته است. در این میان سهم بارداریهای قبل از ازدواج و در میان زنان زیر ۲۳ سال رقمی چشمگیر است و هر روز بر بارداریهای ناخواسته‌ی دختران زیر شانزده سال افزوده می‌شود.
درباره راههای جلوگیری از سقط جنین غیرقانونی مسئولان نظرات گوناگونی دارند. جهانبخش امینی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به خبرگزاری مهر می‌گوید «یکی از راهکارهای آن در نظر گرفتن جریمه سنگین برای افراد دخیل در این عمل غیرقانونی و خطرناک است.» در مقابل، نه تنها بسیاری از متخصصان که برخی از نمایندگان مجلس نیز چاره را در تسهیل قوانین می‌دانند. یکسال پیش عابد فتاحی یکی از اعضای کمیسیون بهداشت مجلس با اشاره به این که «از میان تعداد سقط جنین غیر قانونی در دنیا به طور متوسط ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر از زنان باردار جان خود را از دست می دهند» گفته بود «هم اکنون برای سقط جنین مواردی نظیر تولد ناقص نوزادان و در خطر بودن جان مادران در صورت تولد نوزاد، قوانین سختی در نظر گرفته شده است و اعضای مجلس به دنبال آسان تر کردن این قوانین هستند تا از این طریق مشکلات مرگ و میر مادرانی که شامل حال این قانون می‌شوند، پایان پذیرد».
او معتقد است «متاسفانه سالانه بسیاری از زنان ایرانی بی‌رحمانه و به وسیله دست‌های کثیف و آلوده افراد غیر متخصص، داروهای غیر استاندارد و در مراکزی کاملا غیر بهداشتی جان خود را از دست می‌دهند».
عابد فتاحی در خصوص آمار سقط جنین در کشور می‌گوید «به علت اینکه سقط جنین در ایران قتل عمد محسوب می‌شود، هیچ کس در این مورد آماری ندارد اما متاسفانه سقط جنین در کشور بشدت شایع شده است اما مردم از دادن اطلاع در این خصوص می‌ترسند.»
____________________________
چرا سقط جنین اهمیت دارد؟
حاملگی موفق به بارداری اطلاق می شود که طی آن جنین رشد و تکامل خود را پیدا کرده و ضمن حفظ سلامت مادر منجر به تولد نوزادی سالم شود.
در خلال حاملگی ، سه ماهه اول ، دوم و سوم هر کدام خصوصیات مهم و خاص خود را دارا هستند . هر مرحله دارای عوامل خاص برای مادر و جنین است که می تواند تهدید کننده سلامت آنها باشد.
سقط جنین شایعترین عارضه حاملگی در سه ماهه اول حاملگی می باشد که موجب استرس روحی شدید در زوجهای مشتاق فرزند می شود.
۷۰-۸۰% حاملگی ها به مرحله حیات نمی رسد و براورد می شود ۵۰% بارداري ها قبل از تاخیر در اولین قاعدگی دفع می شوند.
حدود ۲۰-۱۵% بارداری های شناخته شده به سقط جنین منتهی می شوند.
سقط جنین یعنی به مقصد نرسیدن حاملگی و در واقع یکی از فوریتهای زنان و مامایی می باشد.
عوارض جدی سقط جنین شامل خونریزی ، عفونت ، شوک باکتریال( شوکی که در اثر عفونت ایجاد می شود) می باشند. همچنین خطر مرگ و میر مادر به دنبال سقط جنین وجود دارد .
در بیمارانی که سابقه یک بار سقط جنین داشته اند احتمال سقط جنین در حاملگی بعدی انها حدود ۲۰% است.
پیامدهای سقط جنین برای یک زن چیست؟
به دلیل اینکه در اکثر موارد سقط جنین به هر شكل همراه با خونریزی می باشد ادامه خونریزی به دنبال سقط جنین و یا خونریزی در طی آن می تواند برای سلامت مادر زیان بار بوده و منجر به کمخونی و مشکلات جسمی و روحی حتی به مرگ مادر منجر شود.
بروز عفونت و زخمهای عفونی در خارج و داخل رحم به دلیل دستکاری های انجام شده در حین ختم حاملگی می تواند منجر به عفونت لوله و چسبندگی داخل رحمی و عقیمی دائم زن شود.
زنانی که دچار سقط می شوند گرفتار واکنش سوگواری فوق العاده شدیدی می شوند. مهمترین پاسخ با احساس گناه مشخص می شود . کاملا” منطقی است که اگر فرض کنیم این ناراحتی عاطفی با از دست دادن بارداری های مکرر پیچیده تر خواهد شد.
تصویری از یک جنین که به تازگی از مادر خود جدا شده است
پدیده سقط جنین چگونه اتفاق می افتد؟
بیش از ۸۰% سقط ها در سه ماهه اول حاملگی رخ می دهد و پس از آن این میزان به سرعت کاهش می یابد. علت بروز سقط جنین همیشه مشخص نیست ولی در ماههای اول حاملگی تقريبا” در همه موارد مرگ جنین ، قبل از سقط جنین صورت می گیرد. به این دلیل بررسی علل سقط جنین شامل تعیین علت مرگ جنین در صورت امکان می باشد.
عوامل ایجاد کننده سقط جنین در زنان به دو دسته عمده تقسیم می شود که عبارتند از :
۱. عوامل جنینی شامل :
الف- نمو غیر طبیعی تخم که در ۴۰% موارد اختلال رشد منجر به سقط جنین خود به خود می شود.
ب- ناهنجاریهای ارثی و ژنتيكي جنین: آمار به دست آمده نشان میدهد حدود ۲۰-۱۵% حاملگی ها منجر به سقط جنین می شود که ۶۰-۵۰% موارد سقط جنین به دلیل ناهنجاری های ارثی و ژنتيكي جنین می باشند.
۲.عوامل مربوط به مادر :
الف- بیماریهای عفونی مادر: عفونتهای مادری به ویژه سرخچه ، تب مالت و عفونتهای مقاربتی می تواند منجر به سقط جنین شود.
ب- بیماری های مزمن ناتوان کننده در مادر: بیماری هایی نظیر سل ، سرطان ، افزایش فشار خون ، بیماری کلیوی می تواند منجر به مرگ جنین و سقط جنین شود.
ج - بیماریهای غدد: بیماری های غدد نظیر کم کاری تیروئید ، دیابت قندی می تواند منجر به سقط جنین شود.
د- مصرف دارو و عوامل محیطی: مصرف سیگار ، الکل ، داروهای ضد بارداری و سموم محیطی نظیر سرب ، آرسنیک در مادر می تواند منجر به سقط جنین شود.
ه - عدم پذیرش ایمنی بدن: جنین از لحاظ ژنتیک یک عامل خارجی برای مادر است و بدن مادر بر علیه آن آنتی بادی ساخته و جنین را دفع می نماید. در یک بارداری طبیعی جفت آنتی بادی های متوقف کننده می سازد که مانع دفع جنین می شود
و - ناهنجاری های رحمي: در بعضی زنان نقص تکاملی رحم در دوران جنینی منجر به ایجاد رحم دو شاخ یا یک شاخ و یا انواع ناهنجاری های شكلي رحم می شود که این نقایص می تواند منجر به سقط جنین شود همچنین وجود فیبروم یا چسبندگی رحم نیز می تواند باعث سقط جنین در زن باردار شود.
ز - نارسایی دهانه رحم: باز بودن بیش از حد دهانه رحم به دلیل مادرزادی یا کشش بیش از حد در باز کردن آن در هنگام سقط یا زایمان قبلی منجر به نارسایی و ضعف دهانه رحم شده و می تواند ایجاد سقط خود به خودی نماید. سقط در این موارد معمولا” پس از سه ماهه اول حاملگی اتفاق می افتد .
خطر سقط جنین با تعداد زایمانها و نیز سن مادر زیاد می شود به طوریکه مطالعات انجام شده نشان می دهد که سقط جنین در زنان باردار زیر ۲۰ سال و بالای ۴۰ سال بیشتر است . همچنین در پدران خیلی جوان یا پیر نیز افزایش سقط جنین مشاهده شده است. بالاخره میزان بروز سقط با حامله شدن خانمها در عرض سه ماه پس از زایمان افزایش می یابد.
انواع سقط جنین چیست؟
بروز سقط جنین در زنان اکثرا” به صورت خود به خودی اتفاق می افتد .مگر اینکه سقط به طور عمدی انجام شود
زمانی که سقط خود به خودی بدون استفاده از راههای دارویی یا مکانیکی برای تخلیه رحم صورت می گیرد به آن سقط خود به خودی اطلاق می شود. در این حالت پس از مرگ جنین در داخل رحم خونریزی در داخل بافت رحم اتفاق می افتد و تخم از دیواره رحم جدا می شود و انقباضات رحم را تحریک کرده که در نهایت منجر به دفع محصولات حاملگی می شود.
در زنان باردار همه این مراحل ذکر شده در بالا به دنبال هم اتفاق نمی افتد و ممکن است هر زن در یکی از این مراحل متوقف شده و دچار خونریزی شود به همین دلیل سقط خود به خودی به موارد ذیل تقسیم بندی می شود.
۱. تهدید به سقط
۲. سقط غیر قابل اجتناب
۳. سقط ناقص
۴. سقط کامل
۵. سقط فراموش شده
۶. سقط مکرر
در موارد تهدید به سقط مقدار خونریزی زنانه و درد شكمي بسیار کم ، علائم بارداری پابر جا و حاملگی ممکن است ادامه یابد.
در سقط غیر قابل اجتناب، بیمار آبریزش داشته و دهانه رحم باز می شود . بنابر این سقط جنین غیر قابل اجتناب است.
در سقط جنین ناقص دهانه رحم کاملا” باز بوده و خونریزی زیاد و دردهای انقباضی در زیر شکم وجود دارد در این حالت مقداری از محصولات حاملگی دفع شده اما چون مقدار زیادی از این محصولات در رحم باقی می ماند سقط ناقص است.
در سقط کامل به دنبال خونریزی قبلی که رخ داده است محتویات رحم به طور کامل خارج شده است.
در سقط فراموش شده جنین مرده است ولی برای مدتی (حتی ماهها) در رحم باقی مانده و هنوز دفع نشده است در این حالت علائم حاملگی نیز ناپدید شده اند.
سقط مکرر یا عادتی :
بیشتر از سه سقط جنین پشت سر هم را که احتمالا” در اثر یک علت مشترک رخ داده سقط مکرر گویند.
سقط عمدی در چه مواردی اتفاق می افتد؟
سقط جنین عمدی به معنای ختم حاملگی با دارو یا عمل جراحی قبل از زمانی است که جنین بتواند زنده متولد شود این سقط به دو دسته تقسیم می شود:
۱- سقط غیر قانونی
۲- سقط درمانی
از آنجایی که سقط جنین در بعضی موارد جهت پیشگیری از صدمات جدی یا دائمی به مادر یا جهت حفظ زندگی یا سلامت مادر قابل اجرا می باشد لذا سقط جنین عمدی از سال ۱۹۷۳ تاکنون مرجعیت پیدا کرده است.
سقط درمانی یکی از انواع سقط جنین عمدی بوده که به منظور حفظ سلامت مادر در موارد ذیل انجام می شود:
۱- زمانی که ادامه حاملگی زندگی مادر را به مخاطره می اندازد یا شدیدا” به سلامت او صدمه وارد می کند.
۲- زمانی که ادامه حاملگی منجر به تولد نوزادی با ناهنجاريهاي فيزيكي شدید یا کند ذهنی می گردد.
سقط جنین غیر قانونی در واقع سقط جنین هایی است که توسط پزشکان غیر مسئول ، افراد غیر پزشک و با استفاده از امکانات غیر قانونی صورت می گیرد و اکثرا” توسط شخصی انجام می گیرد که مورد تایید قانون کشور نمی باشد . این گونه سقط های غیر قانونی اغلب با خونریزی شدید ، عفونت ، شوک عفونی و نارسایی حاد کلیه همراه هستند و در اکثر موارد منجر به مرگ مادر می شوند.
در هر کشور مباحث مذهبی و قومی قابل توجهی درباره سقط جنین غیر قانونی یا عمدی وجود دارد و در اکثر قوم ها و مذاهب از جمله دین اسلام انجام سقط جنین عمدی حرام می باشد.
روشهای تشخیص سقط جنین چیست؟
شایعترین علامت و نشانه سقط جنین وجود خونریزی واژینال می باشد.
خونریزی واژینال در زنان باردار در اوایل حاملگی ۴ علت شناخته شده دارد که عبارتند از :
۱- بچه انداختن یا سقط جنین
۲- حاملگی خارج رحمی
۳- بیماری جفت ( بچه خوره یا مول)
۴- ضایعه بافت دهانه رحم یا مهبل
بروز هرگونه خونریزی واژینال در زنان باردار غیر طبیعی است و بایستی علت خونریزی واژینال توسط پزشک یا ماما بررسی شود ولی در اکثر موارد خونریزی در سه ماهه اول حاملگی نشان دهنده سقط جنین می باشد .
بر حسب نوع سقط جنین علائم ایجاد شده متفاوت است بطوريكه :
در تهدید به سقط مقدار خونریزی واژینال بسیار کم و حتی در حد لکه بینی می باشد .
در سقط ناقص یا غیر قابل اجتناب خونریزی واژینال اغلب زیاد و دردهای انقباضی در زیر شکم همراه با انقباضات رحمی وجود دارد . ممکن است مقداری از محصولات حاملگی دفع شوند.
در سقط کامل خونریزی واژینال زن باردار زیاد و محتویات رحم کاملا” خارج می شود.
در سقط عفونی که اغلب بعد از سقط جنین ناقص یا دستکاری رحم تحت شرایط غیر بهداشتی رخ می دهد علاوه بر درد و خونریزی بسیار شدید ، تب و ترشح بدبو نیز وجود داشته و ممکن است علائم شوک عفونی نیز بروز کند.
در سقط فراموش شده به دلیل مرگ جنین ، جفت فعالیت خود را از دست داده و بنابر این علائم حاملگی نظیر ویار حاملگی ، تغییر رنگ نوک پستان ها و … از بین می رود. علاوه بر این زن باردار احساس سنگینی در لگن کرده و رشد رحم او متوقف می شود. ترشحات مهبلی در این نوع سقط جنین اکثرا” آبکی و قهوه ای رنگ ( به رنگ خون مانده ) می باشد.
در سقط مکرر مهمترین علامت وجود خونریزی و خارج شدن محصولات حاملگی سه بار یا بیشتر در سه بارداری می باشد.
برای زن بارداری که دچار علائم سقط جنین شده است چه کار می توان کرد؟
در صورت وجود هر گونه خونریزی واژینال در دوران بارداری فورا” زن باردار را نزد پزشک ببرید.
در صورت وجود لکه بینی بدون درد با پزشک وی مشورت کنید .
در صورت توصیه پزشک به استراحت در منزل به محض افزایش میزان خونریزی یا ادامه خونریزی پس از استراحت ، زن باردار را به بیمارستان ببرید.
در صورت وجود خونریزی همراه با درد و حساسیت شكمي حتما” زن باردار را به بیمارستان ببرید.
خانمی که علائم بروز سقط جنین را دارد پس از مراجعه به پزشک بهتر است استراحت در بستر داشته و با آنها مشاوره انجام شود.
در صورتيكه گروه خون مادر منفی است بایستی پس از سقط جهت تزریق آمپول روگام با پزشک مشورت شده و اقدام لازم انجام شود.
سقط جنین از نگاه اسلام
در احکام اسلام، سقط جنین از محرمات قطعی است و در قرآن نیز اشاراتی به آن شده است اما تهیه کنندگان طرح، این حکم را به بعد از چهار ماهگی و دمیدن روح بر جنین مستند کرده و می گویند "دلالت آیات قران بر جنین قبل از دمیدن روح مشکل است."
فقهای شیعه تشکیل جنین را به دو مرحله تقسیم کرده اند: "ییش از چهار ماهگی و پیش از دمیده شدن روح و پس از چهار ماهگی و پس از دمیدن شدن روح."
بر اساس احکام اکثر فقهای شیعه در مرحله اول سقط جنین و پیش از دمیدن شدن روح در صورتی که خطر جانی برای مادر داشته باشد جایز است و چون جنین هنوز به مرحله "نفس محترمه" نرسیده است جان مادر بر حیات نباتی جنین تقدم دارد.
اما سقط جنین پس از دمیدن شدن روح حرام است و جایز نیست اعم از این که برای مادر خطر داشته باشد یا مشکلات روحی و روانی ایجاد کند و یا خطری متوجه جنین باشد.
قوانین سقط جنین در ایران
بر اساس قوانین ایران، اگر سقط جنین قبل و بعد از چهارماهگی به وسیله مادر به صورت عمدی یا غیر عمدی صورت گیرد، مادر قصاص نمی شود و تنها محکوم به پرداخت دیه است.
اما اگر سقط جنین به وسیله شخصی غیر از مادر صورت گیرد، علاوه بر پرداخت دیه یا قصاص به یک تا سه سال زندان محکوم خواهد شد.
عمل سقط جنین در ایران غیرقانونی است و برخی پزشکان و مراکز درمانی و حتی افراد غیر متخصص با هزینه گزاف اقدام به عمل سقط جنین می کنند.
و در پایان دردناک ترین تصویری که این روزها دیده ام را به شما هم نشان می دهم.
